In de "Alles over: ..." blogpost serie gaan we dieper in op individuele biomarkers zoals vitamines, mineralen, vetzuren, etc. met als doel een zo compleet mogelijk beeld te geven van de functie in het lichaam, risico's van een tekort of overschot en wat er aan is te doen.
Waar kan je de informatie in deze post voor gebruiken?
Herken symptomen en tekenen van een tekort of overschot
Lees welke (eet)gewoontes het risico op een tekort of overschot vergroten
Begrijp hoe je op een tekort of overschot kan testen en hoe je de tests moet interpreteren
Leer wat je zelf kan doen om het tekort of overschot te adresseren
De andere "Alles over:..." blogposts:
De post is opgedeeld in een aantal hoofdstukken en is vrij lang omdat we een zo compleet mogelijk inzicht willen geven en de handvatten om iets te doen aan een onbalans. Je kan de hele post lezen, maar voor de meeste mensen is het bedoeld als handboek om je healthFX testresultaten beter te kunnen begrijpen. Scrol desgewenst direct door naar een van de volgende secties:
Inhoud post
Wat is magnesium en wat is de functie ervan in het lichaam?
Symptomen van een magnesium tekort/ overschot
Mensen met verhoogd risico op een magnesium tekort/ overschot
Testen op magnesium status
Een onbalans in magnesium corrigeren
Image credit: Truly https://www.youtube.com/watch?v=ukzIG0bLU_Q (het kijken waard!)
1. Wat is magnesium en wat is de functie ervan in het lichaam?
Het mineraal magnesium is minder bekend dan bijvoorbeeld calcium en komt in minder grote hoeveelheden voor in ons lichaam. De wat mindere bekendheid is wat ons betreft onterecht. Magnesium staat aan de basis van honderden essentiële biochemische processen (600+) en speelt daardoor een cruciale rol in het lichaam. Onder andere:
bloeddruk: magnesium is noodzakelijk voor het reguleren van de bloeddruk (en tekorten veroorzaken een verhoging van de bloeddruk)
cholesterol: de regulering van cholesterolgehaltes in je bloed is afhankelijk van magnesium
botstofwisseling: het lichaam heeft magnesium nodig bij de vorming van botten en tanden
spierfunctie: calcium stimuleert het samentrekken van spieren, terwijl magnesium zorgt voor de ontspanning van spieren. Magnesium draagt ook bij aan het behouden van spiermassa op latere leeftijd (=sterk gerelateerd aan de kwaliteit van leven bij ouderen)
Hart en bloedvaten: je hart is een spier en heeft magnesium nodig voor een goede hartslag (zo kunnen tekorten zorgen voor hartritme stoornissen) en een goede balans tussen onder andere magnesium en calcium zorgt dat de bloedvaten elastisch en schoon blijven (helpt aderverkalking voorkomen)
hormoonstofwisseling: magnesium staat aan de basis van de productie van verschillende hormonen
Zenuw- en breinfunctie: magnesium is essentieel voor een gezonde hersenontwikkeling en werking van het geheugen, daarnaast zit het in receptoren van zenuw- en breincellen en zorgt ervoor dat deze niet onnodig gevoelig zijn voor activatie
bloedsuikerspiegel: magnesium is nodig in de cel-receptoren voor insuline om te zorgen dat de cellen in je lichaam goed kunnen reageren op insuline verhogingen. Gezonde magnesium niveaus helpen je cellen effectief bloedsuikers op te nemen en de bloedsuikerspiegel te reguleren
"Magnesium speelt een belangrijke rol in alle factoren die we beschouwen onder metabole gezondheid"
Als je ons artikel over metabole gezondheid hebt gelezen (zie hier), zullen er een aantal punten uit de bovenstaande lijst bekend voorkomen, zoals: bloeddruk, hart en bloedvaten, cholesterol, bloedsuikerspiegel, ontstekingsniveaus. Magnesium speelt een belangrijke rol in alle factoren die we beschouwen onder metabole gezondheid. Kleine magnesium tekorten kunnen op de lange termijn al een verstorende werking hebben op je metabole gezondheid en daarmee de kans verhogen op welvaartziektes (hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, alzheimer, etc.).
Voldoende inname wordt onder andere gerelateerd aan:
Verbetering in regulering van de bloeddruk
Gereduceerde kans op hart- en vaatziekten
Verbeterde insulinegevoeligheid en reductie van de kans op diabetes
Verbeterde slaapkwaliteit
Voorkomen van migraine-aanvallen
"Tekorten komen in de westerse wereld veel voor. Het WHO schat dat 20% wereldwijd een magnesiumtekort heeft, tegenover tot 68% in bijvoorbeeld de VS"
Vrijwel iedereen krijgt voldoende magnesium binnen om toevallen, verwardheid en hartkloppingen te voorkomen, maar een licht tekort aan magnesium kan bijvoorbeeld verhoogde stress en verminderde kwaliteit van slaap, verhoging van de bloeddruk en verlaging van insulinegevoeligheid tot gevolg hebben. Tekorten komen in de westerse wereld veel voor, het WHO schat dat 20% wereldwijd een magnesiumtekort heeft, tegenover tot 68% in bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Helaas ligt het dieet van veel mensen in Nederland dichtbij het 'Amerikaanse dieet'. De impact van een tekort is vaak beperkt op de korte termijn, maar kan ernstige gevolgen hebben op de lange termijn. De 'sluimerende' symptomen zijn belangrijke oorzaken van veel van onze welvaartsziektes. Neem bijvoorbeeld deze studie waaruit blijkt dat mensen die meer magnesium (en vitamine D) binnen krijgen meer spiermassa vasthouden, dat het hart en vaatziekten helpt voorkomen en dat het de sterftekans in het algemeen vermindert (link).
2. Symptomen van een magnesium tekort/ overschot
Tekort
Bekende en algemeen geaccepteerde tekenen en symptomen van een ernstig magnesium tekort:
hartritmestoornissen en -kloppingen
zwakte en vermoeidheid
vitamine D-deficiëntie en resistentie tegen standaardbehandeling van het vitamine D tekort (met andere woorden, vette vis eten, supplementen en extra zon helpen niet)
spiertrekkingen, -krampen en ataxie (verlies van volledige controle over lichaamsbewegingen)
lage calciumspiegels in het bloed (hypocalciëmie) en aanverwante aandoeningen zoals tetanie en osteomalacie
lage kaliumspiegels in het bloed (hypokaliëmie)
Matige/ kleine magnesiumtekorten kunnen bijdragen aan de volgende aandoeningen: ​​
hoge bloeddruk (hypertensie)
verkalking van zacht weefsel (zoals adres, maar bijvoorbeeld ook nierstenen)
osteopenie en osteoporose
pre-eclampsie en eclampsie
migraine
Er zijn hypotheses dat magnesium magnesium spierkrampen kan helpen voorkomen, maar het bewijs hiervoor is voornamelijk beperkt tot krampen in rust tijdens de zwangerschap
Magnesium is nodig voor alle toepassingen van ATP en voor de productie van alle eiwitten en staat daardoor aan de basis van honderden biochemische processen, het is daardoor aannemelijk dat een tekort aan de basis staat bij veel andere gezondheidsproblemen. Door de uiteenlopende klachten wordt een magnesiumtekort vaak niet geïdentificeerd zonder er specifiek op te testen.
Overschot / toxiciteit
Tekenen en symptomen van een overschot/ toxiciteit:
Een overschot aan magnesium kan diarree veroorzaken (het wordt ook regelmatig als laxeermiddel gebruikt)
Verlaging van de bloeddruk tot gevaarlijke niveaus (wanneer bloedspiegels in de buurt of boven het dubbele van het referentiebereik liggen)
Paradoxaal genoeg kan hypermagnesiëmie hypocalciëmie veroorzaken, een van de belangrijkste kenmerken van klinische magnesiumtekort. Veel van de tekenen en symptomen van magnesiumtekort zijn dus ook duiden op een magnesiumtoxiciteit
Zowel bradycardie (trage hartslag) als tachycardie (snelle hartslag) kunnen voorkomen
Het is onwaarschijnlijk dat hoge innames en supplementen ergere problemen veroorzaken dan diarree, bij een gezonde nierfunctie. Bij mensen met een slechte nierfunctie kan het gebruik van hoge doses magnesium hypermagnesiëmie veroorzaken.
3. Mensen met verhoogd risico op een magnesium tekort/ overschot
Mensen met een verhoogd risico op een tekort:
Een dieet met weinig plantaardig voedsel of rijk aan geraffineerd voedsel is het belangrijkste voedingspatroon dat een magnesiumtekort in de voeding kan veroorzaken. Het 'westerse' dieet met veel bewerkte voedingsmiddelen is dus een belangrijke oorzaak van tekorten.
Mensen die regelmatig sporten gebruiken naar verhouding meer magnesium. Bovendien veroorzaakt zweten (en brandwonden) magnesiumverlies via de huid. Dit verhoogt de magnesiumbehoefte van atleten (en bv saunagebruikers) nog verder.
Zeer hoge calciuminnames kunnen de werking van magnesium beperken.
Uitscheiding van magnesium in de urine is evenredig met het urinevolume en wordt verhoogd door alles dat meer plassen veroorzaakt, zoals diabetes of diuretica (plasmiddelen).
Chronisch alcoholmisbruik veroorzaakt zowel malabsorptie van magnesium als verhoogde uitscheiding van magnesium in de urine.
Maagzuurremmers kunnen malabsorptie van magnesium veroorzaken. Ook braken en diarree, colitis ulcerosa (een chronische inflammatoire darmziekte) en alvleesklierontsteking (pancreatitis) kunnen een tekort veroorzaken door verminderde opname van magnesium uit voeding.
Een aantal farmaceutische geneesmiddelen, waaronder epidermale groeifactorblokkers (worden gebruikt bij de behandeling van kanker) en sommige antibiotica en antischimmelmiddelen, verhogen het magnesiumverlies in de urine.
Twee syndromen verlagen het magnesiumgehalte in het bloed tot gevaarlijke niveaus door het naar andere weefsels te verplaatsen: 'Hungry bone'-syndroom en het 'refeeding'-syndroom (het gevolg van de agressieve correctie van uithongering of chronische ondervoeding)
Mensen met een verhoogd risico op een overschot:
Via normale voeding is een problematisch overschot zeer onwaarschijnlijk. Bij een gezonde nierfunctie komen overschotten vrijwel alleen voor bij een gebruik van supplementen waarbij de dagelijkse inname van 350 mg structureel overschreden wordt
Een slechte nierfunctie kan bij een normale magnesium inname een overschot veroorzaken
4. Testen op magnesium status
De magnesiumstatus kan worden bepaald op basis van een meeting in serum, rode bloedcellen en urine. De interpretatie van magnesiummarkers is het meest betrouwbaar door alle drie de metingen te doen. Een te lage magnesiuminname zal waarschijnlijk lage waarden opleveren voor alle drie de metingen. Lage bloedwaarden gekoppeld aan hoge urinewaarden onthullen magnesiumafval in de urine. Een grote discrepantie tussen serum en magnesium in rode bloedcellen kan een probleem met magnesiumtransport suggereren. In de meeste gevallen is een meeting van de magnesiumstatus in serum echter voldoende om een probleem te identificeren. De referentiewaarden voor de test (voor volwassenen):
(zwaar) magnesium tekort: < 0.66 mmol/l
normaal-/ optimale waarde: tussen 0.66 en 1.07 mmol/l
(zwaar) overschot, mogelijk toxiciteit: > 1.07 mmol/l
De referentiewaarden verschillen een beetje per leeftijdscategorie, maar niet per geslacht. Als je een test afneemt zullen de referentiewaarden specifiek voor je leeftijd worden getoond.
Beperkingen bij het testen:
aangezien rode bloedcellen meer magnesium bevatten dan serum, zal hemolyse het serum-magnesium ten onrechte verhogen. Hemolyse kan in uw lichaam optreden als u bepaalde medische aandoeningen heeft, maar het kan ook optreden tijdens bloedafname als gevolg van een slechte positionering van de naald of andere technische problemen. Als het serum onwaarschijnlijk hoog is, vooral als urine en rode bloedcellen normaal zijn, is de serummeting mogelijk ten onrechte verhoogd door hemolyse en moet deze worden herhaald bij een nieuwe bloedafname.
Er is een verzameling zeldzame genetische aandoeningen die een slechte magnesiumabsorptie, magnesiumverlies in de urine of beide veroorzaken.
Veel van de tekenen en symptomen van magnesiumtekort kunnen ook het gevolg zijn van kalium en calcium tekorten. Raadpleeg daarom de post over vitamine D, calcium en fosfor bij het interpreteren van een veranderde magnesiumstatus.
5. Een onbalans in magnesium corrigeren
Een magnesium tekort corrigeren
De methode om een magnesiumtekort te adresseren is afhankelijk van de oorzaak. Als je dieet weinig ongeraffineerd plantaardig voedsel bevat, is de eerste benadering om meer magnesiumrijk voedsel te eten: Bladgroenten, noten, zaden, peulvruchten en volkoren granen. Het voedingscentrum heeft een tabel met magnesiumwaarden voor een aantal voedingsmiddelen. Probeer te komen tot een inname van circa 6 mg/dag/kg lichaamsgewicht (300-500mg voor vrouwen, 400-600mg voor mannen).
Als dit niet mogelijk is of voldoende is om tekenen, symptomen en bloedwaardes te verbeteren, dan kan een supplement worden gebruikt, zoals magnesiumglycinaat of -malaat. Houd de dosis laag genoeg om diarree te voorkomen. Bespreek het gebruik van supplementen met een arts als het hoger is dan 350 mg/dag of als er tekenen zijn van een slechte nierfunctie (het is dan raadzaam om de nierfunctie en magnesiumspiegels continue te monitoren om ervoor te zorgen dat het gebruik van het supplement veilig is).
Als de oorzaak van het magnesiumtekort niet voedingsgerelateerd is, moeten de oorzaak worden geadresseerd met passende medische behandeling. Suppletie om magnesiumverlies via urine te compenseren is logisch, maar mag de correctie van de oorzaak van het verlies niet vervangen.
Een magnesium overschot/ toxiciteit corrigeren
Als hypermagnesiëmie wordt gevonden, is een slechte nierfunctie een waarschijnlijke oorzaak en moet deze worden onderzocht en aangepakt met de juiste medische behandeling. Eventueel aanvullend magnesium moet worden verwijderd uit het dieet (stop met supplementen).
Hebben je dieet en leefstijl aanpassingen effect gehad?
Na het doen van aanpassingen in je dieet en leefstijl om een onbalans te adresseren kan het opnieuw meten van dezelfde biomarkers inzicht geven in de effectiviteit van de maatregelen. Is de onbalans gecorrigeerd of zijn verdergaande aanpassingen in dieet en leefstijl benodigd?
Zie onze blogpost voor meer informatie over de testpakketten die we aanbieden. Het healthFX check-up pakket bevat geen magnesiumtest, maar de overige pakketten wel.